Door Anita Twaalfhoven - gezien op 20 november 2020, Theater De Paardenkathedraal, Utrecht

‘Do you want to take my picture?’, vraagt een ironisch poserende Naomi Velissariou aan het publiek. Zelfhaat en faalangst zijn niet direct sexy of supergeschikt voor Instagram, maar dat zijn nu eenmaal de emoties die zij in Pain Against Fear over het voetlicht gooit. In het derde deel van het muziektheaterdrieluik Permanent Destruction gaat zij de confrontatie aan met zichzelf en haar publiek.

Het stemgebruik van Naomi Velissariou doet denken aan de Amerikaanse performancekunstenares en musicus Laurie Anderson (die bekend werd met haar nummer ‘O Superman’ uit 1981). Samen met sounddesigner Joost Maaskant, swingend achter zijn geluidsapparatuur, staat Velissariou op het toneel en danst ze haast een duet met haar microfoon.

In het muziektheaterdrieluik Permanent Destruction presenteren Velissariou en Maaskant zich als de gevierde zangeres en sounddesigner van de gelijknamige gelegenheidsband. De eerste twee theaterconcerten waren gebaseerd op teksten van Sarah Kane, The SK Concert (2018), en Heiner Müller, The HM Concert (2019. In Pain Against Fear staan kwetsbare persoonlijke bekentenissen centraal. De eerste twee delen gingen over haat, over vrouwenhaat maar ook mannenhaat of zelfhaat. In het slotdeel gaat Velissariou opnieuw een harde confrontatie aan met grote emoties: pijn en angst.

De pompende elektrobeat in Pain Against Fear en de snelheid waarmee de teksten over het voetlicht rollen, maken het lastig om de betekenis van de rauwe poëzie tot je door te laten dringen. Bij vlagen is de muziek – techno, trap en drum-‘n-bass – sfeervol en swingend, maar het is ook een massieve beat. De tekst verdwijnt daar soms in en vraagt om momenten van rust en verstilling. Ontroerend is de scène waarin ze de aandacht voor de tekst weet te vangen en in een serie oneliners een leven schetst van geboorte tot dood.

Interessant is haar idee dat het doorvoelen van pijn als een angstremmer werkt. In het persbericht vertelt zij: ‘Het is mijn droom om van Pain Against Fear een rave te maken, waarin ik de mensen in het publiek uitnodig om hun angst te bezweren door samen met mij hun pijn te vieren. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat de aanvaarding van pijn ons lijden kan verzachten. In plaats van feministisch extremisme wordt het nu mindfulness on speed.’

Doordat de teksten inderdaad als een rave voorbijrollen lijkt Pain Against Fear oppervlakkiger dan de voorstelling in werkelijkheid is. Eigenlijk komt de betekenis pas tot zijn recht door de filosofische achtergrondinformatie en niet door wat er op het podium is te zien. Het blijft een interessant performance-experiment met geluid, licht en tekst over existentiële emoties en bespiegelingen, maar het blaast je niet omver. De vorige twee delen speelden op podia en festivals waar het publiek kon meedansen en vrij kon rondlopen. Het is dan ook lastig dat het slotdeel volgens de corona-richtlijnen moet spelen voor een beperkt en zittend publiek. Hopelijk krijgt de voorstelling in het festivalcircuit meer ruimte.