door Sander Janssens

Platonov is een compromisloos personage in een uitgeblust bestaan. Hij grossiert in grootspraak en sabelt – onder het mom van oprechtheid – vriend en vijand genadeloos neer, gedreven door afkeer van de allesomvattende verveling die zijn omgeving in bedwang houdt.

In Thibaud Delpeuts bewerking en regie van Tsjechovs Platonov is dat bepaald niet anders. Alleen nu is de trage, lome leegte vervangen door een overvloed aan prikkels. Neem het toneelbeeld (van Roel van Berckelaer): flikkerende beeldschermen, een uitpuilende eettafel, een eclectisch samenraapsel aan meubilair, groeiende rotzooi, kortom: continue onrust.

In die consequente chaos spreiden Anna en Niko hun oeverloze lamlendigheid dan ook niet tentoon tijdens een tergend potje schaak, zoals bij Tsjechov, ze voeren hun dialoog terwijl ze aan een spelcomputer gekluisterd zitten. Gameconsole in de hand: de aandacht verdeeld over het spel, elkaar en een gesprek verderop in de kamer. En wie drie dingen tegelijk doet, doet per saldo niets – zo komen we via onrust en overvloed weer uit bij Tsjechovs leegte.

De plaats van handeling beperkt zich, in deze radicale actualisering, tot een studentikoze loft, waar negen jongvolwassenen semi-gezamenlijk de tijd verduren, als het even kan door genadeloos dronken en high te worden. Goede gesprekken worden simultaan aan YouTube-dansimitaties gevoerd, een zwerver komt met een tros lachgasballonnen en Platonov maakt zijn entree met ‘de vloer is lava!’

Delpeut toont hiermee zijn bezorgdheid over de overprikkelde maatschappij, waarin alle daadwerkelijk contact het aflegt tegen schijnconversaties (ofwel digitaal, ofwel dermate ongeïnteresseerd of afgeleid dat het alle betekenis verliest.). Frequentie is daarbij de maatstaf, niet de inhoud. Hij is daar bepaald niet subtiel in, meer nog dan in zijn eerder werk lijkt deze voorstelling een noodkreet aan deze tijd.

Er zijn weinig andere toneelacteurs die zo goed grote emoties kunnen vormgeven als Vincent van der Valk. Platonovs zwaarte geeft hij vorm met aanstekelijke lichtheid en zijn geluk is altijd tegelijk een kwelling, waardoor – hoe kinderachtig, romantisch of landerig ook – je altijd met hem meevoelt.

Platonov is een compositie van lethargie, met een niet mis te verstane boodschap: zonder oprecht contact heeft het leven geen enkele betekenis. Misja Platonov lijkt een grillig personage – dan weer hartstochtelijk, ontstoken in woede of overmand door intens verdriet – maar is eigenlijk zo consequent als wat: hij wil leven. Hij vernedert, giet zich vol, heeft betekenisloze seks – maar het is allemaal een reactie op die lethargie. Per saldo valt hem bitter weinig kwalijk te nemen, zijn omgeving drijft hem tot alle verschijningsvormen van wanhoop.

Nu moeten we Platonov ook niet idealiseren, maar in hem brandt ten minste nog het vuur van verzet. En is dat vuur niet in alle gevallen beter dan je bij voorbaat neerleggen bij een uitgedoofd bestaan?

En wie weet, misschien zijn er nog andere manieren om de omgeving wakker te schudden dan, om in het paradigma te blijven, voortdurend te stoken en olie op het vuur het gooien. Laten we het dáár eens over hebben. Samen, na het zien van deze voorstelling bij voorkeur, in de theaterfoyer. Een echt gesprek; wat theater al niet kan opleveren.