door Sonja de Jong
Rauw, heftig en compromisloos is de versie die regisseur Thibaud Delpeut maakte van ‘Westkaai’. Kaal ook, ontdaan van alles wat niet essentieel was. Het levert intrigerend, bij vlagen bijna surrealistisch theater op, beelden die lang nazinderen.

De jong gestorven toneelschrijver Bernard-Marie Koltès (1948-1989) situeerde zijn stukken op afgelegen plekken, rafelranden van de maatschappij waar verdoemde mensen zich staande proberen te houden. Zijn stukken zijn talig, in eindeloze monologen zoeken zijn personages naar de zin van hun leven, dromen zij tegen beter weten in van ontsnappen. ‘Westkaai’ past daarmee naadloos in de lijn die Thibaud Delpeut bij Theater Utrecht heeft ingezet met zijn ‘Stad der blinden’ (over een groep mensen die op onverklaarbare wijze met blindheid geslagen is) en zijn met de Regieprijs bekroonde ‘Een soort van Hades’ (over de bewoners van een psychiatrische inrichting). Dezelfde troosteloosheid, hetzelfde lijdzaam hopen op verandering straalt ook uit ‘Westkaai’. Het verhaal speelt zich af op een verlaten
industrieterrein aan de rivier. Aan de overkant lonken welvaart en levendigheid, aan deze kant armoede en onmacht. Een afvoerputje van de maatschappij waar
uitschot rondzwerft. Een miljonair laat zich door zijn assistente midden in de nacht hierheen rijden. Hij heeft gerommeld met geld en nu dat dreigt uit te komen,
wil hij zich in de rivier van kant maken. Hij wordt echter gered door Abad, een sprakeloze zwarte vluchteling. Daaromheen bewegen zich nog een armzalig immigrantengezin van wie eigenlijk alleen de moeder nog hoopt op een beter leven en Fak, een gluiperige figuur die een oogje heeft op de immigrantendochter.
Weggesnoeid Delpeut brengt het verhaal terug tot de essentie. Alles wat kan
afleiden is weggesnoeid. Het industrie terrein is niet meer dan een vierkante vlonder van rasterwerk met middenin een verhoging waaronder later de rivier blijkt schuil te gaan. Een belangrijke sfeermaker vormt het geluidsdecor. Water dat druppelt, onbestemde klanken, klavecimbelmuziek en opeens een flard van een aria, Delpeut weet het allemaal met superieure kracht te gebruiken om hetgeen hij
vertelt te versterken. Als opduikende en weer verdwijnende schimmen bewegen zich hiertussen de acht personages. Claire Bender schittert als het meisje Claire, onbeholpen hinkepotend op een schoen en een slof, Joost Bolt is een mooie, wat verdwaasd ogende Charles en Bram Gerrits weet van Fak, de eenling met zijn gladde praatjes, een angst aanjagende glibber te maken. ‘Westkaai’ toont een maatschappij in verval. Je wordt er niet vrolijk van. Maar het levert wel fascinerend toneel op.
Toneel ‘Westkaai’, door Theater Utrecht. Regie: Thibaud Delpeut. Bijgewoond
in Theater Utrecht op 7 oktober. Hier nog te zien t/m 21 oktober.
Verder te zien in o.m.: Schouwburg, Haarlem (4/11); Schouwburg,
Leiden (5/11); Stadsschouwburg, Amsterdam (12 en 13/11).